Ülkemizde turizm çeşitliliği açısından son yıllarda büyük önem kazanan ‘gastronomi turizmi’ özellikle bu alanda potansiyeli (mutfak zenginliği) olan şehirler için yeni destinasyonların da önünü açtı.2015 yılı sonunda UNESCO’nun gastronomi alanında Yaratıcı Şehirler Ağı’na dahil olan Gaziantep, bu alanda diğer şehirler için öncü oldu. Daha sonra ise Hatay, bu ağa katılarak gastronomi turizmindeki yerini aldı. Kaymak, lokum, sucuk, haşhaş ve kaymaklı ekmek kadayıfı denilince ülkemizin akla gelen ilk şehri olan Afyonkarahisar da bu alanda ilk adımı 2019 yılında attı ve UNESCO’ya yaptığı ilk müracaatta gastronomi şehri unvanını elde etti. (31 Ekim 2019)
“YAPACAK DAHA ÇOK İŞİMİZ GİDECEK DAHA ÇOK YOLUMUZ VAR”
Afyonkarahisar, UNESCO’nun değerlendirmesinde bilinen (meşhur) lezzetlerinin yanı sıra 600’e yakın yöresel yemek çeşitliliği ile ön plana çıktı. Şehirdeki yönetimsel başarıyla birlikte, sürdürülebilirlik ve sosyal kalkınma noktasında başvuru aşamasında ortaya konulan hedefler de bu unvanın kazanılmasında etkili oldu. Başvuru sürecindeki önemli bir nokta da Afyonkarahisar Valiliği, Afyonkarahisar Belediyesi, Afyon Kocatepe Üniversitesi, Afyonkarahisar Ticaret ve Sanayi Odası, İl Özel İdaresi, Zafer Kalkınma Ajansı, Afyonkarahisar Profesyonel Aşçılar Derneği ve diğer resmi paydaşların başından sonuna kadar süreci doğru ve etkili yönetmesi ile UNESCO nezdinde yürütülen lobi çalışması oldu. Termal, sağlık, doğa ve kongre turizminden sonra gastronomi turizmine de kapı aralayan Afyonkarahisar, başından itibaren şehrin siyasileri, yerel yöneticileri, ilgili sivil toplum kuruluşları ve esnafıyla bu işi sahiplenerek kısa zamanda farkındalık oluşturmayı başardı.
GASTRONOMİ BİRİMİ TANITIM VE PR BÜYÜK ÖNEM VERİYOR
Yapılması planlanan birçok çalışma, 2020 yılı başında tüm dünyayı etkisi altına alan ve halen devam eden Koranavirüs salgını nedeniyle ertelense de insanların daha çok evde kalmayı tercih ettiği bu dönemde, Afyonkarahisar Belediyesi bünyesinde kurulan Gastronomi Birimi tarafından yürütülen tanıtım ve PR çalışmaları daha çok öne çıktı. Özellikle tüm sosyal medya platformlarında açılan hesapların aktif kullanımı ve yazılı-görsel medya yayınları ile Afyonkarahisar mutfağı insanların hafızalarına kazınmaya başladı. Pandemi koşullarına göre zaman zaman ünlü youtuber ve gurmeler Afyonkarahisar’a davet edilerek hem yöresel lezzetlerimizin hem de işletmelerimizin tanıtımı yapıldı. Zafer Haftası’nda, Atatürk’ün Büyük Taarruz emrini verdiği Afyonkarahisar-Kocatepe’de çekilen Masterchef Türkiye programı milyonlarca kişi tarafından izlendi.
Yine bu süreçte, yöresel lezzetlerin tanıtımı amacıyla sosyal medya üzerinden çeşitli yarışmalar düzenlenerek, Edirne’den Kars’a kadar birçok şehirde, yüzlerce insana; lokum, sucuk, haşhaş, patatesli ekmek, kaymaklı ekmek kadayıfı gibi yöresel lezzetler ulaştırıldı. Ayrıca, siyasi ve bürokrasi kanadında farkındalık ve tanıtım gerçekleştirmek amacıyla değişik zamanlarda TBMM’ne, Büyükelçilere, 81 il Valisi ve 81 il Belediye Başkanına içerisinde yöresel ürünlerimizin bulunduğu lezzet paketleri gönderildi.
ENGELSİZ GASTRONOMİ MUTFAĞI VE TERAPİ MERKEZİ
En dikkat çekici ve önemli çalışmasını sosyal gastronomi alanında ortaya koyan Afyonkarahisar, adeta yeni bir çığır attı. Afyonkarahisar Belediyesi’nce hazırlanan “Engelsiz Gastronomi Mutfağı ve Terapi Merkezi” SOGEP Projesi, Zafer Kalkınma Ajansı ve Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı tarafından onaylandı. Yaklaşık 2.4 milyon TL bütçeli projeyle şehirde bulunan dezavantajlı grupların (otizmliler, ortopedik engelliler, down sendromlular vb.) eğitim ve istihdamına yönelik engelsiz gastronomi mutfağı ve gastroterapi merkezi kurulması planlanıyor.
Sosyal projelere ağırlık veren Afyonkarahisar Belediyesi, yine Zafer Kalkınma Ajansı destekli 1.4 milyon TL bütçeli “Afyon Mutfağı Marka Yolunda” TAGDEP Projesi ile şu an Gıda Kontrol Laboratuvarı’nın bulunduğu alanda gastronomi sokağı oluşturmayı planlıyor. Afyonkarahisar Belediyesi tarafından hazırlanan ve yürütülecek olan bu projeyle halkın da gastronomi ile yoğunlaşması hedefleniyor. Yöresel lezzetlerin tanıtımı noktasında, üretici ile tüketicinin buluştuğu fuarlara büyük önem verildi. 2019’un son çeyreği ve 2020 yılı içerisinde, İstanbul, Ankara, Bursa, Antalya ve Eskişehir’de açılan gıda sektöründe önemli potansiyele sahip ulusal ve uluslararası birçok fuara katılım sağlanarak, yöresel ürünlerimizin tanıtımı yapıldı. Ayrıca, ‘Gastronomi şehri Afyonkarahisar’ algısı oluşturmak adına Diyarbakır, Bursa ve İstanbul’da billboard çalışmaları yapıldı.
GASTRONOMİ KONAĞI AÇILIŞI BEKLİYOR
Afyonkarahisar Belediyesi kanalıyla yöresel lezzetlerin patent ve tesciline yönelik de çalışmalar da yürütülüyor. Şu ana kadar 36 yöresel lezzetin tesciline yönelik Türk Patent ve Marka Kurumu’na başvuruda bulunulurken, sonuçlanmayı bekleyen bu başvuruların ardından yapılacak yeni başvurularla toplam 99 yöresel lezzetin patent ve tescilinin alınması planlanıyor. Geride kalan iki yılda Afyonkarahisar Patatesli Ekmeği, Afyon Kaymaklı Ekmek Kadayıfı ve Afyon Lokumu coğrafi işaret tescili ile koruma altına alındı. Daha sonra bu ürünleri üreten firmalar denetlenerek, üretim noktasında kalite ve standart arttırıldı.
Öte yandan, yöresel lezzetlerin tanıtım ve tadımı noktasında mihenk taşı olacak bir Gastronomi Konağı kurmak için yaklaşık bir yıl önce kolları sıvayan Afyonkarahisar Belediyesi, bu hizmet için belirlenen 112 yıllık tarihi bir konağın restorasyonunu tamamladı. İç tefrişat ve mutfak düzenlemesi devam eden konağın pandemi şartları da dikkate alınarak önümüzdeki aylarda tamamlanıp hizmete açılması planlanıyor.
UNESCO’ya verilen taahhütlerden biri olan Gastronomi Müzesi için Afyonkarahisar Belediyesi mülkiyetindeki mevcut Kültür ve Sanat Evi’nin hali hazırda gastronomi temalı objeler barındıran bir katının, yeniden düzenlenerek kullanılması planlanıyor. Envanter toplama çalışmaları devam eden Gastronomi Müzesi’nin yılsonuna kadar tamamlanması hedefleniyor. Buna ek olarak, bölgedeki turizm potansiyelini arttırmak amacıyla turizm açısından önemli bir yere sahip olan Millet Hamamı’nın hem hamam müzesi hem de kahvaltı evi olarak kullanılması noktasında başlatılan çalışmalar son aşamaya geldi.
GASTRONOMİ ŞEHİRLERİ ARASINDA BİR İLK
Gastronomi şehirleri arasında yapılmayanı yapma ve tarihe iz bırakacak bir çalışma gerçekleştirmek adına Afyonkarahisar Belediyesi tarafından Hazine ve Maliye Bakanlığı Darphane ve Damga Matbaası Genel Müdürlüğü’ne özel seri, sertifikalı ‘Gastronomi Şehri Afyonkarahisar Hatıra Paraları’ bastırıldı. 300 adet gümüş üzeri altın kaplama, 300 adet gümüş ve 1000 adet bronzdan oluşan hatıra paraların, şehir tanıtımına büyük katkı sağlaması hedefleniyor.
Sonuç itibariyle; gastronomi turizmine büyük önem veren ve bu işi şehirdeki markalaşma çalışmalarının merkezine alan Afyonkarahisar, başta termal olmak üzere geçmişten süre gelen tüm turizm deneyimlerini gastronomi ile entegre ederek hem yerel hem de ulusal bir kalkınma hedefliyor. Konum itibariyle birçok şehrin geçiş noktasında olma avantajını da kullanarak, geçerken uğranılan ya da mola verilen bir şehir değil, özellikle uğranılan bir şehir imajı oluşturmak istiyor.
