Afyonkarahisar Belediyesi, coğrafi işaret tescili için başvuruda bulunduğu Ağzıaçığı, Bükmesi, Kebabı, Patlıcan Böreği tescillendi. Böylece geleneksel tadı için gerçek bir ustalık ve yapımının her aşamasında özel usuller gerektiren yöresel ürünlerimiz geleneksel metotlarıyla koruma altına alınmış oldu. Belediye Başkanımız Mehmet Zeybek, başvuru ve onay süreçleri tamamlanarak coğrafi işaret tesciline hak kazanan ürünlerimizin Gastronomi Şehri Afyonkarahisar’a hayırlı olmasını diledi. Afyonkarahisar’ı Türkiye'ye ve dünyaya bir gastronomi şehri olarak tanıtmaya devam edeceklerini dile getiren Belediye Başkanımız Mehmet Zeybek, “Afyonkarahisar, tarihin, mermerin, termalin ve lezzetin başkenti olan bir şehir. UNESCO tarafından gastronomi alanında dünyanın 36. ülkemizin üçüncü tescilli şehriyiz. Şehrimizin lezzetlerine tescil belgesini almanın mutluluğunu yaşıyoruz. Hayırlı olsun” dedi.
Afyon Ağzıaçığı
İsmini üst orta kısmında boşluk kalacak şekilde pileli katlamasından alan Ağzıaçık; geleneksel yapım aşamalarıyla yöreyle özdeştir. Açılan ve her katına iç (don) yağlı hamur harcı sürülerek sıralı katlama yöntemiyle işlem gören mayasız hamur kitlesinden oluşur. Yumurta ilavesi yapılmış kıymalı veya peynirli iç harç çeşitleriyle fırınlanarak pişirilir. Ağzıaçık daire şeklinde olup, adeta baklava hamuru gibi katlı hamur dokusundan oluşur. Börek, poğaça gibi türevlerinden ziyade özgün bir tada sahiptir. Yerel halkın sahip olduğu bu ananevi hamur işi lezzeti günlük öğünlerde sıkça tüketilmekte, destinasyon unsuru olarak ikram edilmektedir.
Afyon bitkisinden meydana gelen, şehrin adını aldığı ve bereket sembolü olan ‘haşhaş yörede özellikle unlu mamüllerde sıkça kullanılır. Ağzıaçık ise haşhaşın kullanılmadığı ender hamur işlerindendir. Günümüzde de aynı geçmişte olduğu gibi yöresel mutfak kültüründe yerini korumakla kalmayan ağzıaçığı geleneksel usullerle üreterek satan işletmelerin sayısı sürekli artmaktadır. Bu işletme ve işletmelerde çalışan ustaların artışıyla ürüne erişim kolaylaşmış ve bölgesel bilinirliği daha geniş kitlelere yayılmıştır.
Afyon Bükmesi
Şehrin yöresel hamur işi lezzetlerinin başında gelen bükme; hamur kitlesinin sürekli açılıp katlanarak ve her katın yüzeyine sarı haşhaş ezmeli hamur harcı sürülerek oluşan formuna başta yeşil mercimek olmak üzere peynir, patates, ıspanak, kıymalı gibi iç harç ile çeşnilendirilmiş, dikdörtgen şeklinde ve kendine has kızarmış renginde bir hamur işi çeşididir. Geleneksel adını yöresel dilde hamur kitlesinin katlanmasına ‘bükme’ tabir edilen işlemden alır.
Türk yemek kültüründe simit nasıl ki her öğün yenilebilen bir yiyecek olarak tercih ediliyorsa bükmede yörede aynı role sahiptir. Her evde günün her öğününde sıkça tüketilir. Doğum, düğün gibi kutlama, buluşma zamanlarında, bölgenin tanıtımı amacıyla farklı coğrafyalarda şenlik, fuar, tören gibi her türlü kurumsal organizasyonda başlıca ve olmazsa olmaz bir ikramdır. Keza pirişilmiş formu kat kat ve her katı sarı haşhaş ezmesi, bitkisel sıvı yağ ve iç (don) yağlı hamur harcı ile kaplı başta yeşil mercimekli olmak üzere peynirli, patatesli, ıspanaklı gibi çeşitli iç harç malzemeleri içerdiğinden farklı bir besine ihtiyaç duyulmadan tüketilir.
Afyon Kebabı
Afyon/Afyonkarahisar Kebabı (Ramazan Kebabı); geleneksel tadı için yöreye özgü kebaplık pidesi, lokum kıvamında kuşbaşı eti ve bu etin suyuyla ıslatılan kebaplık pidelerin buluştuğu, yapım aşamalarında özel usuller gerektiren, Afyon iliyle özdeşleşerek yörenin adıyla anılan bir yemek çeşididir. Keza ilin adıyla birlikte anılmasıyla ün salmıştır. Afyon/Afyonkarahisar Kebabı (Ramazan Kebabı) bölgenin en meşhur et yemeklerinden olup kendine has lezzetini kültürel miras içerisinde halen sürdürmektedir. Keza Somut Olmayan Kültürel Miras (SOKÜM) UNESCO tarafından 13 unsur içinde yer alan ‘Gezekler, Sohbet Geleneği/ Yaren’ gelenekleri kapsamında ulusal envanter adı ‘Sıra Gecesi’ olan kültürel etkinlik Somut Olmayan Kültürel Miras Ulusal Envanterine alınmıştır. https://afyon.ktb.gov.tr/TR-110122/somut-olmayan-kulturel-miras.html
Afyon sıra gecelerinde sıra yemekleri hazırlanır ve ikram edilir. Sofralarda toplu yenen bu yemeğe ‘sıra yemeği’ adı verilir. Sıra yemeğinde, verilen davetin özelliğine göre 10-15 çeşitten 40 çeşite kadar yemek ikram edilir. Bu yemeklerden biride Afyon Kebabıdır. https://www.kulturportali.gov.tr/turkiye/afyonkarahisar/kulturatlasi/sira-yemegi
https://gastroafyon.org/yemek-kulturumuz/
Günümüzde de halen davet, kutlama, taziye sofralarında başta gelen yemekler arasındadır. Ramazan ayında vazgeçilmez bir ana yemek çeşidi olarak ikram edildiğinden ‘Ramazan Kebabı’ olarak da anılır. Kebabın yapım aşamaları yöresel ustalık gerektirir. Kebaplık pide hamuru, pidenin süreye ve sıcaklığa bağlı taş fırında pişirilmesi, kebaplık pidenin uygun sıcaklığa sahip et suyu ile yeterince ıslatılması yöresel el becerisine bağlıdır. Bu sebeple yöreyle ün bağı bulunan ürünün tüm üretim aşamaları belirtilen coğrafi sınırda gerçekleştirilmelidir.
Afyon Patlıcan Böreği
Afyonkarahisar ilinin geçmişinde davet sofralarının baş tacı konumunda olan Patlıcan Böreği günümüzde de aynı şekilde kültürel mirası korunarak evlerde, yöresel lokanta ve konaklarda yapılan özgün, etli ve sebzeli bir ana yemektir. Patlıcan bölgesel şivede ‘badılcan’ olarak söylendiğinden ‘badılcan böreği’ olarakta bilinir. Yeterince kızartıldıktan sonra doğranan patlıcanlar yumurta, kıyma, maydanoz ve baharatlar ile karıştırılır. Oluşan kitle börek gibi pişirme kabına yayılır ve üzerine yeşilbiber, dilimlenmiş domates ilavesinden sonra kontrollü şekilde fırına verilerek pişirilir. Börek gibi dilimlenerek sıcak servis edilir.
Afyon Patlıcan Böreği standart böreklerde olduğu gibi un içermez. Unun yerini patlıcan alır. Yine bilinen böreklerde olan hamur kitlesi gibi homojen hale getirilmez. Keza içeriğindeki malzemelerin lezzeti yerken ayrı ayrı alınacak kadar karıştırılır. Yumurta ile börek kıvamını alır. Patlıcanların yeterince kızartılması, börek kitlesinin karıştırılması, pişirilmesi aşamaları dahil tüm sürecin ustalık becerisi gerektirmesi nedeniyle, Afyon Patlıcan Böreğinin tüm aşamalarının belirtilen coğrafi sınır içinde gerçekleşmesi gerekir.
